هیچ‌ کس این واقعیت جهانی را انکار نمی‌کند که سلسله ورود و خروج در این دنیا از دیرباز ادامه دارد. هر لحظه، تعدادی از مردم چشمان خود را روی این زمین باز می ‌کنند و تعدادی دیگر آخرین نفس خود را می کشد و از دنیا می روند، اما تاریخ تنها کسانی را یاد می‌ کند که فرصتی داده از سوی پروردگارشان را ارزش قائلند و آن فرصت را در این دنیا برای بزرگی، شجاعت، خرد و انسانیت صرف می ‌کنند. چنین انسان ‌های بزرگی با شخصیت خود جامعه خود را تغییر می‌ دهند، شجاعانه با موقعیت‌ ها مقابله می‌کنند، قلب ‌ها را با ایده ‌های خود روشن می‌ کنند و با اعمال خود الگویی برای نسل ‌های آینده به جا می‌گذارند. به نظر من، بیست نوامبر از این نظر از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است، زیرا این تاریخ خاطره دو نفر از بزرگترین شخصیت‌ های منطقه ما را تازه می‌کند. امروزه، تاریخ بیست نوامبر به سالگرد تولد یک حاکم شجاع، سلطه‌گر، مقاوم و شجاع مانند تیپو سلطان، شیر میسور، نسبت داده می‌ شود که از تعظیم در برابر امپریالیسم خارجی در هند خودداری کرد. تا زمانی که تیپو سلطان زنده بوده است، بریتانیایی ‌ها تلاش‌های ناامیدانه‌ای برای اشغال کامل هند انجام دادند. او همچنان به این کار ادامه داد. به همین ترتیب، در همین روز، در 20 نوامبر، شاعر انقلابی مانند فیض احمد فیض، که در قلب ‌های ما شجاعت، شوق مقاومت، جرأت، شور و شوق جدیدی علیه ظلم، ستم و بی‌عدالتی ایجاد کرد، آخرین نفس خود را کشید. وقتی سلطان فتح علی تیپو در 20 نوامبر 1750 میلادی به دنیا آمد، شاید هیچ کس تصور نمی‌ کرد که این کودک در جنگ استقلال هند به دیواری مستحکم تبدیل خواهد شد. در آن زمان، پادشاهان و مهاراجه ‌های مختلف شبه قاره در برابر انگلیسی‌ها شکست خورده بودند، بسیاری راه بردگی را برگزیده بودند، اما تیپو سلطان، شیر میسور از پذیرش سلطه امپریالیسم بریتانیا خودداری کرد. وقتی انگلیسی‌ها در سال 1799 میلادی به پایتخت آن ها، سیرانگا پاتنام، حمله کردند، تیپو سلطان تا آخرین نفس در میدان نبرد ثابت قدم ماند. تیپو سلطان مرد میدان نبرد بود که پس از شهادت او، تصرف کل هند برای انگلیسی‌ها آسان شد. ژنرال بریتانیایی در مورد شهادت تیپو سلطان نوشت: «امروز هند تمام شد» (امروز هند از آن ماست)  ابراز شادی وی به عنوان خاطره‌ای تلخ در تاریخ ما شناخته می‌شود. به نظر من، تیپو سلطان با شجاعت و دلاوری خود ثابت کرد که تنها حاکمی که در مقابل قدرت ‌های خارجی امپریالیست محکم می‌ ایستد، شایسته احترام ملت است. او به جهانیان آموخت که زندگی یک روز شیر بهتر از صد سال زندگی شغال است. این گفته تیپو هنوز هم در سراسر جهان نمادی از مقاومت و افتخار محسوب می ‌شود. استعاره‌ای برای تفکر انقلابی، عشق و مقاومت، ستاره‌ای درخشان از ادبیات اردو، شاعر انقلابی فیض احمد فیض از جمله شاعران بزرگ کشور ماست که نه تنها سرودهای عشق را سرودند، بلکه صدای خود را به حمایت انسانیت، آزادی، مقاومت و در حمایت مقابله با ظلم بلند کردند. اتفاقاً او در همین روز، 20 نوامبر 1984میلادی از این دنیا رفت، اما ایده ‌های او هنوز زنده است، قلب ‌ها را گرم و ذهن ‌ها را بیدار می‌ کند. شعر فیض احمد فیض امید را در قلب هر انسانی بیدار می‌کند، به نوری در تاریکی تبدیل می‌ شود و راه غیرت و حمیت را نشان می‌ دهد. هر شعر او به نظر می ‌رسد... برای دادن پیامی به بشر که نظام ظلم نمی‌ تواند برای همیشه دوام بیاورد، سرانجام بهار از راه می‌ رسد و چراغ ‌ها روشن می ‌شوند. به یاد دارم که در دوران ژنرال مشرف، زمانی که جنبش قضایی آغاز شد، تلویزیون جیو شعر معروف فیض احمد فیض، به زبان اردو «ما خواهیم دید» را در چارچوب وضعیت کشور در آن زمان پخش کرد. این شعر به سرود محبوب کسانی تبدیل شد که در مسیر شجاعت، مقاومت و دلاوری گام بر می‌ دارند. در آن زمان، شعر فیض احمد فیض قلب مردم را در هر تجمع، راهپیمایی و تظاهرات گرم ‌کرد. و سپس روزی تمام جهان دید که یوسف رضا گیلانی، نخست وزیر منتخب وقت حزب مردم پاکستان، که با قدرت مردم، به قدرت رسیده بود، دستور آزادی قضات دیوان عالی کشور را صادر کرد و تاریخی از خویشتن ‌داری، افتخار و شجاعت خلق کرد. من معتقدم که اشعار فیض احمد فیض فلسفه کاملی از صبر، شجاعت، مقاومت و امید را ارائه می ‌دهد. زیبایی شعر او این است که او صدای مخالفت با ظلم را به لحنی از عشق تبدیل کرد. در اشعار او مقاومت و اشتیاق برای انسانیت وجود دارد. اشعار وی به همین دلیل محبوب هستند که معترضان بشردوستانه در آن سوی مرز نیز برای تشدید مبارزه خود به اشعار جاودانه فیض احمد فیض پاکستانی متوسل می‌ شوند. به نظر من، شخصیت ‌های بزرگ، هم شیر میسور و هم شاعر انقلاب، نمونه ‌های زنده‌ ای از این واقعیت هستند که تنها نام‌هایی در تاریخ زنده می‌مانند که از طریق افکار، مبارزات و شخصیت ‌هایشان، روحیه بشریت را ارتقا می‌دهند. تیپو سلطان در 20 نوامبر به این دنیا آمد و سال‌ها بعد، فیض احمد فیض در همان تاریخ از این دنیا رفت. یکی با شمشیرش با امپریالیسم جنگید، دیگری با قلمش با نظام ستمگر جنگید. تیپو سلطان در میدان نبرد برای آزادی مردم منطقه خود خون ریخت، فیض نقشه فکری آزادی را ترسیم کرد. یکی خونش را به سرزمین خود فدا کرد، دیگری از طریق شعرش خواستار حکومت مخلوق خدا بر سرزمین خود شد. اگرچه سبک هر دوی آنها متفاوت بود، اما هدف آنها از آزادی، افتخار، خویشتن‌داری و تعالی بشریت یکی بود. هر دوی آنها ثابت کردند که تاریخ کسانی را که با سرهای بلند با چالش‌های زمان خود روبرو می‌ شوند و بر حقیقت و اصول استوار می ‌مانند، به یاد می ‌آورد. امروز، 20 نوامبر، ما باید از این بزرگان بیاموزیم که اگر هدف بزرگ، اراده استوار و قوی باشد، انسان می ‌تواند زندگی خود را برای همیشه در صفحات تاریخ جاودانه کند[i].